1. DİKKAT EKSİKLİĞİ / HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) NEDİR?

     DEHB; uygun zamanda elindeki işe dikkatini yoğunlaştırma güçlüğü ve amaç yönelimli olmayan hareketlilik olarak tanımlanmaktadır.

     Bu kişilerde; sürekli hareket halinde olma, el ve ayağını sallama, fazla konuşma, yönergeleri izlemede güçlük, dikkati sürdürmede sınırlılık, bir iş bitmeden diğerine atlama, cevapları ağzından kaçırma, oturmada zorluk, dinler görünmeme gibi belirtilerden bir veya birkaçı uçta ve sürekli olarak görülmelidir.

     DEHB, semptomların değişkenliği nedeniyle DSM-IV’te 3 kategoriye ayrılmıştır:

1. Güçlükleri birincil olarak zayıf dikkate bağlı olanlar
2. Güçlükleri birincil olarak hiperaktif impulsif davranışlara bağlı olanlar
3. Güçlükleri her iki sorun kümesinden de kaynaklı olanlar. Bu grup DEHB olan çocukların büyük bir bölümünü kapsamaktadır.

2. DEHB’NUN YAYGINLIĞI

     DEHB çocuklar arasında %3-5 düzeyinde görülmektedir. Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla daha fazla görüldüğü düşünülmektedir. Ancak erkek çocuklarda saldırganlık davranışı daha fazla görüldüğü için daha çok tanılamaya gidilmesi bu oranı etkilemektedir.

3. DEHB ZAMANLA ORTADAN KALKAR MI?

     DEHB’nun her ne kadar ergenlikle birlikte ortadan kalktığına dair inanışlar olsa da yapılan boylamsal çalışmalar bunu desteklememektedir. Tanı alan çocukların yaklaşık %70’inin ergenliğin ilk döneminde bu bozukluğun ölçütlerini halen karşıladıkları görülmüştür. Tanı alan bireyler normal bireylere nazaran ergenlik döneminde okulu bırakmaya ve dürtüsel davranmaya daha yatkındır.

     Yetişkinlikte ise birçoğu bozukluğun bazı belirtilerini göstermeye devam etmekle birlikte çalışma ve günlük hayatlarında uyum sağlamayı başarabilirler.

4. DEHB’NUN NEDENLERİ NELERDİR?

     Kalıtsal faktörler; DEHB’na yatkınlığın kalıtsal olabileceği görüşü oldukça yaygındır. Tam anlamıyla kalıtsal olan sebep bilinemese de ikizler üzerinde yapılan çalışmalar bunu destekler niteliktedir. Tanı alan kızlarda beyin metabolizması tanı almayanlara nazaran daha düşük çıkmış, erkeklerde ise tanı alanların frontal loblarının tanı almayanlara göre daha küçük olduğu bulunmuştur.

     Çevresel etmenler; besinlerdeki katkı maddelerinin, rafine edilmiş şekerin ve vücuda fazla kurşun alınmasının etkili olduğu düşünülse de yapılan çalışmalar bunu desteklememektedir. Ancak nikotinin DEHB’nun gelişmesi üzerinde rol oynadığı düşünülmektedir. Hamilelik döneminde günde ortalama 1 paket sigara tüketen annelerin çocuklarında DEHB görülme oranı %22 iken hiç sigara tükenmeyen annelerin çocuklarında görülme oranı %8 olarak bulunmuştur. Araştırmalar göstermiştir ki; nikotin beyinde gereğinden fazla dopamin salgılanmasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda dopamine bağlı olarak çocuk davranışlarını ketlemede zorluk yaşar.